BUN PI MAY - LÀO GÓP PHẦN LÀM PHONG PHÚ THÊM KHO TÀNG VĂN HÓA DÂN GIAN VIỆT NAM

Theo tiếng Lào, Bun là Hội, Pi May là năm mới. Bun Pi May - Hội năm mới là hội lớn nhất trong năm của các Bộ tộc Lào. Bun Pi May còn được gọi là “Bun hốt nậm” - Hội té nước, được tổ chức định kỳ hàng năm vào giữa tháng 5 Phật lịch, tức là tháng 4 dương lịch, trong 3 ngày từ 13 đến 15 hoặc từ 14 đến 16/4 ( tùy theo năm) như Tết Nguyên Đán của Việt Nam.

Do quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa, người Lào đã tiếp thu ngày tết cổ truyền của Ấn Độ và dần dần được dân tộc hóa, địa phương hóa thành Tết của Lào. Thực chất ngày hội này là mừng đón mùa mưa, đón nước của đồng bào, hay còn gọi là ngày hội tắm Phật, vì đó là một trong những nghi thức quan trọng mở đầu ngày hội. Các hoạt động trong ngày tết nói lên sự cầu mong mưa gió thuận hòa để lao động sản xuất đem lại sự tươi mát cho vạn vật và ấm no hạnh phúc cho muôn người. Ngày 13 là ngày cuối năm cũ, ngày 14 và 15 là ngày giao thừa, không thuộc vào năm nào cả mà là ngày đệm giữa năm cũ và năm mới, tiếng Lào là “ mư nâu”. Ngày 16/4 là ngày đầu năm mới. Để chuẩn bị mừng năm mới, người Lào lau rửa nhà cửa bằng nước với ý nghĩa tống tiễn năm cũ và trang trí lại nhà cửa đón mừng năm mới. Người Lào giã gạo, xay bột để làm các loại bún, bánh dân tộc như bánh đa khoai, bánh rán, bánh trưng chuối, làm rượu nếp, nấu rượu mạnh đồng thời chuẩn bị cả thức ăn mặn để dâng lên chùa và tiếp khách. Thanh niên nam, nữ vào rừng hái hoa về làm nước thơm để tắm Phật. Đón năm mới, người Lào còn chuẩn bị hoa để lễ Phật, cúng thần linh; trang trí nhà cửa và cài lên mái tóc của các cô gái Lào. Họ thích những loại hoa có hương sắc gần gũi với thiên nhiên. Sau khi sắm sửa đầy đủ mọi thứ để chuẩn bị đón tết, chiều ngày 14/4, khi nghe một hồi trống chùa, mọi người mặc những bộ quần áo đẹp nhất, sặc sỡ nhất, đậm bản sắc dân tộc nhất, mang theo những âu nước thơm hoặc mâm hoa quả, bánh trái lên chùa dự lễ tắm Phật. Trong lễ hội, sau khi nghe đọc kinh, mọi người bắt đầu té nước cho Phật, cho Tăng lữ, cho người già trong bản, sau đó té nước cho khắp mọi người - kể cả những người không quen biết. Người Lào quan niệm nước là yếu tố quan trọng đem lại sức sống mãnh liệt cho vạn vật, muôn loài nên ai càng ướt nhiều, càng sung sướng, tự hào vì người đó được nhiều người quí trọng và sẽ gặp nhiều điều may mắn trong năm. Trong lễ hội, người Lào còn có tục buộc chỉ cổ tay, ai được buộc nhiều chỉ thì trong năm đó gặp nhiều may mắn và hạnh phúc. Trong ngày Hội  Pi may còn nhiều nghi lễ được tổ chức thực hiện thống nhất ở các bản Lào. Các buổi sáng dâng cơm, biếu quà ông, bà, cha, mẹ; để đáp lại, các cụ cũng mừng con cháu bằng những gáo nước thơm và những lời chúc, lời khuyên bảo chí tình. Trong 3 ngày tết, người Lào ít tổ chức ăn uống linh đình mà chủ yếu đi thăm hỏi lẫn nhau, vui chơi tập thể. Hầu hết những buổi tối của Tết cổ truyền, từ nông thôn đến thành thị đều tổ chức múa hát tập thể, biểu diễn những bản trường ca, những tác phẩm văn vần nổi tiếng trong văn học cổ điển Lào bằng những làn điệu dân ca đằm thắm, mượt mà.

 Vào xế chiều của ngày cuối Bun, các Sư cầu kinh cho mọi người sang năm mới có nhiều phúc đức, hanh thông mát lành.

Bun Pi may được mở đầu ở chùa và kết thúc cũng ở chùa. Bun Pi may là dịp để con người và vạn vật tẩy rửa lỗi lầm của năm cũ, đón chào năm mới với niềm mong ước mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, con người ấm no hạnh phúc.

Đắk Lắk, theo điều tra dân số năm 2009 có 275 người gốc Lào, cư trú tập trung chủ yếu ở xã Krông Na huyện Buôn Đôn.

Liên tiếp trong hai năm 2013, 2014, Hội hữu nghị Việt Nam - Lào tỉnh đã phối hợp với Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện Buôn Đôn tổ chức cho cộng đồng người Việt gốc Lào ở Buôn Đôn được đón tết Bun Pi may theo phong tục cổ truyền; bà con, trai gái, trẻ già vô cùng hân hoan phấn khởi, hào hứng tham gia và mong muốn Lễ hội được tiếp tục tổ chức định kỳ hằng năm để bà con có dịp hưởng thụ văn hóa dân tộc và nhớ về cội nguồn .

Bun Pi may là lễ hội đậm chất nhân văn, hoạt động hội sẽ góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam và Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk - một vùng văn hóa giao thoa, giàu bản sắc sẽ có thêm một sản phẩm Du lịch phục vụ du khách thập phương và đáp ứng tâm nguyện của người dân trong quá trình tiếp biến văn hóa, hội nhập và phát triển kinh tế xã hội ♦